Trẻ em ngày càng coi AI là bạn thân – mối nguy tiềm ẩn cho kỹ năng xã hội

Ngày càng nhiều trẻ em và thanh thiếu niên sử dụng chatbot AI như một người bạn đồng hành, tạo ra xu hướng đáng lo ngại về kỹ năng giao tiếp xã hội, kết nối cảm xúc và khả năng xây dựng quan hệ ngoài đời thực.

 Khi AI trở thành "người bạn lý tưởng" của giới trẻ

Một trường hợp điển hình là James Johnson-Byrne (16 tuổi, Mỹ), người đã tìm đến chatbot AI để xin lời khuyên khi bạn bè xảy ra xung đột. Chatbot đưa ra giải pháp hợp lý – tách hai người bạn ra – giúp giải quyết tình huống tạm thời. Tuy nhiên, hệ quả là mối quan hệ của nhóm bạn không còn khăng khít như trước.

Johnson-Byrne thừa nhận rằng cậu cảm thấy chatbot luôn hiểu mình, không phán xét, thậm chí dần xem AI như một người bạn thực sự.

 Thống kê cho thấy xu hướng sử dụng AI như bạn bè đang gia tăng

Theo báo cáo của Common Sense Media, trong số hơn 1.000 thanh thiếu niên (13–17 tuổi) được khảo sát:

• 72% đã sử dụng chatbot AI dạng "bạn đồng hành"
• 50% sử dụng thường xuyên
• 33% sử dụng để tìm kiếm kết nối xã hội
• 31% đánh giá trải nghiệm với AI tương đương hoặc tốt hơn với người thật
• Đặc biệt, 33% chọn chia sẻ những vấn đề quan trọng với AI thay vì cha mẹ, bạn bè hay chuyên gia tâm lý.

 Tác động tiêu cực của chatbot AI đến phát triển xã hội

Các chuyên gia cảnh báo rằng AI có thể thay thế tạm thời cảm giác cô đơn, nhưng không thay thế được mối quan hệ người với người. Chatbot thường "nịnh người dùng", không đưa ra thách thức, khiến trẻ mất khả năng đối diện với thực tế phức tạp của các mối quan hệ ngoài đời.

“AI không giúp trẻ học cách đọc biểu cảm, phản ứng xã hội hay xử lý xung đột như khi giao tiếp trực tiếp với người thật”, chuyên gia Michael Robb chia sẻ.

 Nguy cơ chia sẻ thông tin cá nhân với AI

Một số chatbot khuyến khích trò chuyện sâu, khiến 24% thanh thiếu niên chia sẻ thông tin cá nhân. Đây là điều nguy hiểm vì dữ liệu có thể được thu thập và sử dụng bởi các công ty công nghệ với mục đích không minh bạch.

 Cha mẹ cần làm gì để bảo vệ con em?

Theo chuyên gia:

• Không phán xét khi trẻ dùng chatbot: Hãy tìm hiểu lý do AI thu hút trẻ
• Giải thích rõ chatbot không phải người thật: AI được lập trình để “thấu hiểu” – đó không phải là thực tế
• Khuyến khích trẻ giao tiếp trực tiếp: Tăng cường gặp gỡ bạn bè, kết nối xã hội thật
• Quan sát hành vi đáng báo động: Trẻ xa lánh người thân, cáu gắt khi không được dùng AI, nghiện trò chuyện với chatbot

Chuyên gia tâm lý Justine Carino cũng lưu ý:

“Giao tiếp bằng ánh mắt, cảm xúc thật, những khoảnh khắc thân mật – đó là điều AI không thể mang lại.”

 AI không phải là bạn – hãy giúp trẻ hiểu điều đó

Trong thời đại công nghệ phát triển nhanh chóng, AI có thể là công cụ hữu ích, nhưng không nên thay thế con người trong vai trò bạn bè, người tâm sự hay người dạy trẻ kỹ năng sống.

Cha mẹ và nhà giáo dục cần chủ động hướng dẫn trẻ tiếp cận AI một cách lành mạnh, đồng thời xây dựng không gian kết nối xã hội thực tế, để đảm bảo trẻ phát triển toàn diện về mặt cảm xúc và giao tiếp.